En waarom dat heel normaal is.
In de huidige wereld komt er zoveel op ons af en is het jou vast ook wel bekend dat stress een veelgehoorde oorzaak is van diverse problemen in onze moderne levens. Steeds meer kunnen we controleren, maar ontspannen door het leven gaan blijkt telkens weer een grote uitdaging. Wellicht voel jij je aangesproken of ken jij privé of op het werk veel mensen die maar niet kunnen ontspannen. Laat ik vooropstellen dat ontspanning opzoeken een belangrijk goed is, maar dikwijls wordt het streven naar een ontspannen leven een pad vol kostbare cursussen en wellness bezoekjes die weer meer stress opleveren door de hoge kosten het welke bekende 'waar haal ik de tijd vandaan'. En op de langere termijn blijkt telkens weer dat dit geen duurzame oplossing is. In dit artikel wil ik jou toerusten met een nuchtere kijk hierop.
Jouw zenuwstelsel
Als het op ontspannen aankomt kun je uren turen naar jouw agenda, maar ik geloof niet in de zoveelste cursus timemanagement. Ook al wordt er in een traject bij mij regelmatig gekeken naar de reden waarom die agenda zo overvol staat en wat je wellicht los wilt laten, omdat het je meer energie kost dan dat het jou (of de ander) aan energie oplevert. Toch neem ik je nu eerst even mee naar het systeem in jouw lichaam dat hierbij een cruciale rol speelt: Het autonome zenuwstelsel.
Kort gezegd kun je het autonome zenuwstelsel beschrijven als een systeem in jouw lichaam dat verantwoordelijk is voor het geheel automatisch reguleren van allerlei automatische processen in het lichaam. Zoals de hartslag, ademhaling en spijsvertering. Het systeem bestaat grofweg uit twee delen: het sympathische en het para-sympathische systeem. Het sympathische systeem wordt geactiveerd in stressvolle situaties, terwijl het para-sympathische systeem juist zorgt voor ontspanning en herstel. Lees verder om het te snappen, ga meteen naar het tweede deel voor oefeningen.
Het nut van je sympathische systeem
Voordat je het para-sympathische systeem helemaal ophemelt, besef je even dat jouw sympathische systeem zorgt voor jouw vecht- of vluchtrespons. Dit is essentieel voor het overleven. Al is jouw sympathische systeem vaak al actief door simpelweg een notificatie op je telefoon, een ruzie met je partner of omdat je kind huilt, het is vooral handig in noodsituaties. Het zorgt ervoor dat je snel een stap verzet wanneer je dreigt om te vallen, dat je harder kunt rennen dan je voor mogelijk had wanneer je leven er vanaf hangt, of juist volledig kunt bevriezen wanneer dat nodig is (bijv. om een roofdier te laten passeren). Dit gebeurd buiten je bewuste reactievermogen om, maar daarvoor schakelt het wel sommige andere lichaamsfuncties (tijdelijk) omlaag of zelfs uit. Vandaar bijvoorbeeld de uitdrukking ‘in je broek plassen van angst’, de spanning in je bekkengebied is in die situatie niet cruciaal en zo kan je lichaam zich focussen op dat wat je nodig hebt om in leven te blijven.
Verder zorgt je sympathische systeem ook voor het reguleren van de hartslag, bloeddruk, ademhaling en de verdeling van energie in het lichaam. Zonder deze controle kunnen mensen last krijgen van hart en bloedvaten, ademhaling en een tekort aan energie. Het is die automatische prikkel die er automatisch voor zorgt dat je ineens weer adem haalt wanneer je te weinig zuurstof in je bloed krijgt, maar ook dat je extra zuurstof naar je spieren stuurt wanneer je moet vechten of vluchten. Een bijzonder fijn talent van je lijf dus. Echter een overactief sympathisch systeem zorgt voor de ‘klassieke’ stress signalen zoals verhoogde hartslag, zweten, angst en kan echt een probleem worden voor je (mentale) gezondheid. Maar voordat jij je daar weer zorgen over gaat maken, het heet niet voor niets een autonoom zenuwstelsel, je kunt dit toch niet bewust uitschakelen… maar daar is je para-sympathische systeem voor.
Nu niet para worden…
Want zoals wel vaker, draait alles om de balans. Zo is het para-sympathische systeem de andere kant van je autonome zenuwstelsel en zorgt deze dus voor ontspanning en herstel. Het para-sympathische systeem vertraagd bijvoorbeeld de hartslag, ontspant de spieren, maar bevordert ook de spijsvertering en de opname van voedingsstoffen door de afscheiding van speeksel en spijsverteringssappen. Het para-sympathische systeem wordt vooral geactiveerd tijdens ontspannen momenten, zoals na een rustige maaltijd of tijdens je slaap. Nu hoor ik je denken “dat is toch vaak het probleem in een stressvol leven” en dat is precies waarom ik er zo graag op hamer dat je hier prioriteit aan mag geven.
Zolang jij moeite hebt om echt ontspannen te genieten van een gezonde maaltijd of vaak slecht slaapt, weet jij dat je jouw para-sympathische systeem actief moet activeren. Ik ga je zo vertellen wat daarbij kan helpen, maar ben lief voor jezelf. Het is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, dat simuleren van je para-sympathische systeem. Zeker wanneer je een uitdagende baan combineert met jonge kinderen, maar ook wanneer er ruzie in de familie is, of wanneer er geldzorgen zijn. Geen wonder dus wanneer al deze componenten een rol spelen in jouw leven, dat je lichaam piept en kraakt. Neem jouw klachten serieus en zoek professionele hulp. De volgende tips kunnen je op korte termijn helpen én kun je heel goed inzetten naast een professioneel traject.
Ademruimte
Er zijn verschillende manieren, maar mijn nummer 1 is toch altijd de ademhaling. En dan met de focus op het vertragen van je ademhaling. Let daarbij op dat je de nadruk legt op de uitademing, kijk zelf wat makkelijk voelt voor jou, een paar keer diep zuchten, liefst ook gewoon met zo’n lekker dramatisch zucht-geluid “hhaahhhhhhhaaaaa” erbij. Ga het liefst net zo lang door tot je voelt dat je heel ontspannen gaat gapen. Probeer steeds iets langer met die zucht je adem uit te blazen, maar let op dat je niet overdrijft tot je een soort kramp van happen naar adem voelt.
Een andere variant is de zogenaamde box ademhaling. Ga maar eens tellen hoeveel tellen je inademt, hou je adem op het hoogste punt heel even vast en blaas je adem uit door getuite lippen(alsof je langzaam een kaarsje uitblaast) met als het even kan even veel tellen, vervolgens weer even vasthouden en daarna weer verder met de inademing en probeer na een paar rondes bewust te vertragen. Het kan zijn dat het tellen voor jou juist niet helpt, probeer dan om in gedachten (of gewoon echt op papier) een box te tekenen, omhoog voor de inademing, opzij bij het vasthouden, omlaag voor de uitademing en terug bij het vasthouden. Maak in gedachten de tekening steeds iets trager, of teken de box steeds iets groter.
Wanneer je opmerkt dat je genoeg hebt aan 6 tot 8 ademhalingen per minuut, dan kun je gerust zijn over een ontspannen ademhaling. Het liefst oefen je meerdere keren per dag met je adem zodat je ook zonder er bij na te denken op die frequentie zit. Daarvoor kan het helpen om iemand anders te vragen om jouw ademhaling te tellen.
Massage
Lukt het niet of helpt het niet voldoende om je ontspannen te voelen, dan kan een massage ook helpen. Boek meteen een sessie om dit te ervaren of lees verder wat je zelf kunt doen.
Zo kan het zelfs al fijn zijn om zachtjes in je nek te wrijven (geen wonder dat je dat soms onbewust doet wanneer je voor een flinke uitdaging staat, briljant toch dat je lichaam daar soms al vanzelf op inspeelt!) In je nek zitten namelijk veel vertakkingen van je nervus vagus. Je nervus vagus is de grootste zenuw die een belangrijke rol speelt in jouw autonome zenuwstelsel.
Maak in je nek zachte aai beweging van je schedelrand tot je schouder, als het even lukt met je linker hand aan je rechter kant en met je rechterhand aan je linkerkant. Het kan natuurlijk ook fijn zijn om iemand anders hiervoor te vragen.
Het kan ook helpen om je oorschelp te masseren, want in je oorschelp zitten veel fijne uitlopers van die nervus vagus. Masseer de oorschelp heel zacht door als het ware het krullende randje glad te strijken/uit te rollen tussen twee vingers. Begin hierbij bovenaan en herhaal het uitrollen terwijl je langzaam naar je oorlel gaat. Optioneel pak je tot slot je oorlel zachtjes tussen twee vingers vast om er lichtjes aan te trekken, eerst naar beneden en dan van je hoofd af. Kijk wat jij fijn vind, beide oren tegelijk of na elkaar, doe dit een keer of 3, liever meerdere keren op een dag dan heel uitgebreid maar eens per dag. Dit kan je natuurlijk ook aan een ander vragen, maar los van dat niet iedereen zich daar comfortabel bij voelt is het ook ideaal als jij dit bij jezelf zo eigen maakt dat je dit op ieder moment kunt doen, zelfs terwijl je even op het toilet zit of wanneer je bijvoorbeeld in bed iets zoekt om fijner in te slapen.
Meer dat helpt
Behalve ademhaling en massage kan ook een goed opgebouwde meditatie of visualisatie je helpen. Het helpt ook om de natuur in te gaan, of om lekker rustig te bewegen en die twee kun je natuurlijk mooi combineren. Verder kan een goed gesprek je helpen. Of dat nu even lekker van je afpraten bij een goede vriendin is, of dat je voor een meer blijvend effect gaat van een goed gesprek met een professional.
Therapie kan zwaar klinken, maar dat hoeft niet altijd. Wanneer het je bewuster maakt van de factoren die meespelen bij de stress die jij ervaart, kun je leren om hier gezonder mee om te gaan. Misschien heb je het gevoel dat het je overkomt en dat je ermee moet dealen dat jouw leven vol stress is, of zou je toch echt willen dat je hier iets aan kunt doen? Soms speelt er iets mee dat jij in je jeugd hebt meegemaakt, dit wil je niet eeuwig met je meedragen. En wegdrukken/negeren is als een bal onder water duwen, hoe harder je die naar onder duwt, des te harder zal deze weer omhoog schieten. Misschien is er sprake van een onbewust patroon dat al generaties lang in jouw familie voorkomt, je hoeft jezelf er niet bij neer te leggen dat dit nu eenmaal altijd al zo is, jij kunt besluiten dat dit stopt bij jou. Klinkt makkelijker dan het is, maar daar mag je dan ook hulp bij vragen.
Voel je welkom om eens vrijblijvend kennis te maken, maak hiervoor een afspraak per mail of whatsapp:
Wat jij ook besluit te doen met deze informatie, besef je dat er een reden is dat je hier terecht kwam en staar je niet blind om een zogenaamde kwik fix. Wanneer stress echt een probleem vormt in jouw leven, is een holistische kijk echt een must, daarom zet ik mijn trajecten altijd breed in om alle factoren die meespelen in kaart te brengen en je zult zien dat al het bovenstaande in meer of mindere mate in een traject verwerkt zal worden. Volg je al een traject en wil jij hier met jouw hulpverlener over doorpraten, stuur deze blog gerust eens door.
En ben jij die hulpverlener die hier eens iets bewuster mee aan de slag wil, ik plan regelmatig een afspraak met een andere professional, noem het laagdrempelige intervisie... laten we elkaar inspireren!
Gun jezelf een leven met een ontspannen balans.
Comments